FOBILER NEDIR?
Bazı araştırmalarda fobilerin oluştukları dönemde kişiler üzerinde derin etki yaratan ve kişilerin hayatlarında dönüm noktası sayılabilecek olaylar yaşandığı bulgusuna ulaşılmıştır.
Fobileri olan kişilerin verdikleri tepkilerin abartılı olduklarını bilirler ama kontrol edemezler. Fobiler kontrol edemediğimiz korkularımızdır diye de tanımlanmaktadır.
Korku ve Fobinin Farkı Nedir ?
Korku bizi tehdit eden ve tehlikeye sokabilecek olaylara, durumlara karşı verdiğimiz tepkidir. Örneğin: karanlık sokağa girecek biri başına bir şey gelecek diye korkabilir. Korku duyduğumuz şeyler genel olarak mantıklı ve çevremiz tarafındandan da aynı tepkilerin göstereceği şeylerdir. Korkular uzun süre etkilerini gösterebilirler ama hayatımızı aşırı derecede etkilemezler.
Fobiler, aşırı korku duyma halimizdir. Hayatımızı etkiler, kokularımızdan kaçmamıza ya da hayatımızdan çıkarmamıza neden olur.
Fobiler nasıl ortaya çıkar ?
Fobiler genel olarak çocukluk ve gençlik dönemlerinde oluşsalar da yaş ilerledikçe de ortaya çıkabilirler. Fobiler 2 şekilde oluşur. Bunlar:
- Yaşadığımız kötü olaylar/olumsuz durumlar yaşadığımız mekanlar veya bir canlı ile korku duyacağımız bir durumun içinde kalmamız fobi oluşumuna neden olabilmektedir. Bu fobiler neden sonuç ilişkine cevap verir yani mantılı sebepleri vardır. Örneğin çocukluğunda kedi tırmalamış birinin kedilere karşı fobileri olabilir. Asansör de kalmış birinin asansör fobisi olması veya kapalı alan fobisinin ortaya çıkması da örnek gösterilebilir.
- Fobilerin diğer oluşma şekli ise bizi üzen durumların bir fobi şeklinde kendini dışa vurmasıdır. Bu fobilerin yaşanılan olaylara bağlantısı olmayabilir. Örneğin bireyin yakınının ölmesi sonunda doktora gite fobisinin olması gibi.
Fobileri olan kişiler ne gibi belirtiler gösterirler ?
Fobileri olan kişiler korku duydukları canlı, olay ya da nesneyle karşı karşıya kaldıklarında kalp çarpıntısı, terleme, titreme, nefes alamama, mide bulantısı, baş dönmesi gibi tepkiler gösterebilirler.
Fobilerin Türleri Nelerdir ?
İki tür fobi vardır. Bunlar: özgül fobiler ve sosyal fobilerdir.
Özgül Fobiler Nelerdir ?
Belirli bir nesneye, canlıya veya duruma duyulan fobilerdir.
Hayvan fobileri: Özgül fobilerden en yaygın olanıdır. Kişiler köpek, kedi, örümcek gibi hayvanlara karşı aşırı korkular hissedebilirler. Gök gürültüsü fobisi (Astrafobi) olan kişiler gök gürültüsünün çıkardığı sesten korkarlar ve duymamak için evden çıkmamak, pencereleri kapatmak gibi önemlere başvururlar.
İğne/kan/yaralanma fobileri: Kan fobisi (Hematofobi) çoğu kişi kan görmekten hoşlanmaz ama bu kişiler kan görmekten aşırı derecede korkarlar. Bu fobiyi diğer fobilerden ayıran özelliği fiziksel bir tepki olan bayılma davranışını beraberinde getirmesidir. Yaralanma fobisi olan kişiler ise hastaneye girmekten ve doktora gitmekten aşırı derece de korku duyarlar.
Sosyal Fobiler Nelerdir ?
Agorafobi: yani alan korkusuna sahip olan kişiler, kendilerini yabancı bir yerde kalmaktan bu yabancı ortamda kendisini küçük düşüreceklerinden ve panikleyip bu ortamdan çıkamayacaklarından korkarlar. Bu kişiler sinemaya, tiyatroya gitmekten, otopark veya tünele girmekten çekinirler.
Fobilerin Tedavisi Nasıl Olur ?
Fobiler nelerdir sorusuna yanıt çok fazla olsa da günümüzde her fobinin tedavisi vardır. Fobisi bulunan ve aşırı tepki veren kişilerin sakinleşmezlerdi için ilaç tedavisi uygulanabileceği gibi çoğunlukla Bilişsel Davranışçı Terapi uygulanmaktadır. Bu tedavi yönteminde hastaların korktukları şeylere karşı duyarsızlaştırılması amaçlanmaktadır.
Bunların yanı sıra meditasyon ve nefes terapisi gibi alternatif yöntemlerde fobilerin tedavi edilmesi için başvurulabilecek yöntemlerdendir.
