Ergenlerde DEHB ve Akademik Başarı
Ergenlik dönemi, gençlerin hem bedensel hem de psikolojik açıdan büyük değişim yaşadığı, kimliklerini bulmaya çalıştıkları ve geleceğe yönelik hedefler oluşturdukları kritik bir süreçtir. Bu dönemde, bazı ergenler dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi nörogelişimsel bir durumu deneyimleyebilirler. DEHB, bireylerin dikkatlerini sürdürememesi, hiperaktif davranışlar sergilemesi ve dürtüsel hareketler yapması ile karakterize bir bozukluktur. Bu durum, ergenin sosyal ilişkilerinden akademik başarısına kadar pek çok alanda olumsuz etkiler yaratır. Ergenlik dönemindeki DEHB, özellikle akademik başarı üzerinde belirgin etkiler yaratır. Peki, ergenlerde DEHB ile başa çıkmanın ve akademik başarıyı artırmanın yolları nelerdir?
1. DEHB ve Ergenlik: Tanım ve Belirtiler
Ergenlik döneminde DEHB’nin belirtileri, çocukluk dönemine göre daha farklı bir şekilde kendini gösterir. Ergenlerde DEHB genellikle şu şekilde belirtilerle kendini gösterir:
- Dikkat Dağınıklığı: Ergenler, derslere veya günlük aktivitelere odaklanmakta zorluk çekebilirler. Çoğu zaman, öğretmenin söylediklerini takip etmekte güçlük çekerler veya detaylara dikkat etmekte zorlanabilirler.
- Hiperaktivite: Ergenin sürekli hareket etme isteği, yerinde duramama gibi belirtiler görülür. Bu durum, sınıfta veya evde sürekli bir kaygı ve huzursuzluk yaratır.
- Dürtüsellik: Ergen, düşünmeden tepki verme eğiliminde olur. Bu, sınıfta öğretmenin sözünü kesme, arkadaşlarına aceleyle yanıt verme veya kontrolsüz bir şekilde hareket etme şeklinde olur.
DEHB’li ergenlerin akademik başarıları da bu belirtilerin etkisiyle olumsuz yönde etkilenir. Özellikle, dikkat eksikliği ve dürtüsellik gibi özellikler, ergenlerin derslerine odaklanmalarını ve verilen görevleri tamamlamalarını zorlaştırır.
2. DEHB’nin Ergenlerde Akademik Başarı Üzerindeki Etkileri
Ergenlik dönemi, akademik becerilerin geliştirilmesi ve akademik hedeflerin belirlendiği önemli bir süreçtir. Ancak, DEHB’li ergenler için bu süreç, genellikle daha zorlayıcı olur. Dikkat eksikliği, derslere odaklanma zorlukları, öğrenme güçlükleri ve zaman yönetimi problemleri, DEHB’li ergenlerin okul hayatlarını doğrudan etkiler. DEHB’nin ergenlerin akademik başarıları üzerindeki bazı yaygın etkileri şunlardır:
- Düşük Akademik Performans: DEHB’li ergenler, derslere odaklanmada ve ödevleri tamamlama konusunda sık sık sorunlar yaşayabilirler. Bu durum, sınavlarda ve yazılılarda düşük notlar almalarına yol açar.
- Zaman Yönetimi Zorlukları: Ergenlerin çoğu, DEHB nedeniyle zamanlarını verimli bir şekilde yönetmekte zorlanabilirler. Bu, ödevlerin son dakikaya bırakılmasına ve geç teslim edilmesine neden olur.
- Öz Düzenleme Sorunları: DEHB’li ergenler, duygusal ve davranışsal tepkilerini yönetmekte de zorluk yaşayabilirler. Bu durum, sınıf içindeki davranışlarını olumsuz yönde etkiler ve öğretmenlerle iletişim problemlerine yol açar.
- Sosyal İlişkilerde Zorluklar: Dürtüsellik ve dikkat eksikliği, ergenin arkadaşlarıyla olan ilişkilerinde zorluklara neden olur. Sınıf arkadaşlarıyla etkili iletişim kuramamak, grup projelerinde sorunlar yaşamak ergenin sosyal çevresiyle uyumunu olumsuz etkiler.
Bu nedenlerle, DEHB’li ergenlerin akademik başarılarını artırmak için özel stratejiler ve destekler gereklidir.
3. Dikkat Toplamanın Yolları
DEHB’li ergenlerin dikkat toplama becerilerini geliştirebilmeleri için çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemler, ergenlerin akademik başarılarını artırmak ve öğrenme süreçlerini daha verimli hale getirmek amacıyla kullanılır. İşte DEHB’li ergenlerin dikkatlerini toplamalarına yardımcı olabilecek bazı etkili yollar:
a) Stratejik Çalışma Alanları ve Çalışma Planları Oluşturma
Ergenlerin, dikkatlerini toplamakta zorluk çekmelerinin en büyük sebeplerinden biri, çalışacakları ortamın dağınık olmasıdır. DEHB’li ergenler için sessiz, düzenli ve dikkat dağıtıcı unsurlardan uzak bir çalışma alanı oluşturmak büyük önem taşır. Ayrıca, çalışma zamanlarını küçük, yönetilebilir parçalara bölmek, ergenin dikkatini sürdürebilmesi için faydalı olur. Örneğin, 20-30 dakika arasında odaklanarak çalışmak ve ardından kısa bir mola vermek, ergenin hem odaklanmasını hem de verimliliğini artırır.
b) Teknolojiden Yararlanma
Dijital araçlar ve uygulamalar, ergenlerin dikkatlerini toplamalarına yardımcı olur. Zamanlayıcılar, hatırlatıcılar ve not alma uygulamaları, DEHB’li ergenlerin görevleri organize etmelerini ve zamanlarını daha verimli kullanmalarını sağlar. Ayrıca, video dersler veya sesli kitaplar gibi görsel ve işitsel araçlar da öğrenmeyi daha ilgi çekici ve dikkat çekici hale getirir.
c) Duyusal Uyarıcıları Azaltma
DEHB’li ergenler için dış çevreden gelen uyarıcılar büyük bir dikkat dağıtıcı faktör olur. Gürültülü ortamlardan kaçınmak, fazla parlak ışıklardan ve karmaşık görsel materyallerden uzak durmak dikkat toplama becerisini artırır.Ergenin öğrenme alanında sadece gerekli araçlar bulundurmak ve gereksiz dikkat dağıtıcı unsurlar ortadan kaldırmak gerekir.
d) Ödüllendirme ve Pozitif Pekiştirme
Ergenlerin motivasyonlarını artırmak için ödüller kullanılır. Kısa vadeli hedefler belirleyip, bu hedefler tamamlandığında ödüller sunmak, ergenin dikkatini odaklamasına yardımcı olur. Bu tür pozitif pekiştirme, aynı zamanda ergenin özdisiplin kazanmasına da katkı sağlar.
e) Fiziksel Aktivite ve Egzersiz
Fiziksel aktivite, DEHB’li ergenlerin dikkatini toplamada etkili bir araçtır. Düzenli egzersiz, zihinsel ve bedensel enerjiyi dengelemeye yardımcı olur, bu da ergenin daha iyi odaklanmasını sağlar. Özellikle, ergenlerin fazla enerjilerini atabileceği sporlar veya açık hava etkinlikleri önerilir. Egzersiz, aynı zamanda stresin azalmasına ve ruh halinin iyileşmesine de katkıda bulunur.
f) Duygusal Destek ve Terapi
DEHB’li ergenlerin, duygusal destek alması çok önemlidir. Aile üyeleri, öğretmenler veya danışmanlar tarafından sağlanan rehberlik ve destek, ergenin akademik başarılarına olumlu katkı sağlar. Bireysel terapi, bilişsel davranışçı terapi veya aile terapisi, ergenin dürtüsellik ve dikkat sorunlarıyla başa çıkmasına yardımcı olur. Ayrıca, mindfulness (farkındalık) uygulamaları ve meditasyon, ergenlerin zihinsel rahatlamalarını sağlar ve dikkatlerini artırır.
4. Sonuç
Ergenlik dönemi, bireylerin gelişiminde kritik bir rol oynar ve DEHB gibi nörogelişimsel bozukluklar, bu dönemdeki akademik başarıyı doğrudan etkiler. DEHB’li ergenler için dikkat toplama, akademik başarıyı artırma konusunda en önemli hedeflerden biridir. Ancak, dikkat toplamak ve başarılı bir akademik hayat sürdürebilmek için doğru stratejiler ve destekler gereklidir. Ergenlerin çalışma alanlarını düzenlemeleri, teknolojiyi etkili kullanmaları, fiziksel aktiviteye yönelmeleri ve profesyonel destek almaları, dikkatlerini toplamalarına ve akademik başarılarını artırmalarına yardımcı olur. Bu süreç, hem ergenin kişisel gelişimi hem de akademik ve sosyal başarıları için son derece önemlidir.
