Ergenlik dönemi, bireylerin hızlı fiziksel, duygusal ve sosyal değişimler yaşadığı bir süreçtir. Bu dönemde, gençlerin bağımlılık geliştirme riski yüksektir. İşte ergenlik döneminde bağımlılık riskinin yüksek olmasının başlıca nedenleri:
1. Beyin Gelişimi
Beynin Gelişimi ve Olgunlaşmamışlık: Ergenlik döneminde beyin, özellikle prefrontal korteks (karar verme, dürtü kontrolü, planlama gibi işlevlerden sorumlu bölge) tam olarak gelişmemiştir. Bu durum, gençlerin riskli davranışlara daha açık olmasına ve bağımlılık yapıcı maddelere karşı daha savunmasız hale gelmelerine yol açar.
Dopamin Düzeyleri: Ergenlikte, dopamin adı verilen nörotransmitterin seviyesi artar. Dopamin, ödül ve zevk hissi ile ilişkilidir. Bu artış, gençlerin haz arayışını ve risk alma eğilimlerini artırabilir, bu da bağımlılık yapıcı maddelere ve davranışlara yönelmelerine neden olabilir.
2. Psikososyal Faktörler
Kimlik Arayışı ve Bağımsızlık İhtiyacı: Ergenler, kimliklerini bulmaya çalışırken farklı deneyimlere açık hale gelirler. Bu süreçte, bağımsızlıklarını kanıtlamak ve kendi sınırlarını keşfetmek isteyebilirler. Madde kullanımı veya riskli davranışlar, bu arayışın bir parçası olarak görülebilir.
Özgüven Eksikliği: Ergenlikte yaşanan fiziksel ve duygusal değişimler, gençlerde özgüven eksikliğine yol açabilir. Madde kullanımı veya diğer bağımlılık yapıcı davranışlar, geçici olarak özgüveni artırmak veya duygusal rahatlama sağlamak için bir yol olarak görülebilir.
3. Sosyal Çevre
Akran Baskısı: Ergenler, akranlarının onayını almak ve gruba dahil olmak için riskli davranışlarda bulunabilirler. Akran gruplarında madde kullanımı yaygınsa, gençler de bu davranışa yönelmeye daha yatkın olabilir.
Aile Dinamikleri: Aile içi çatışmalar, yetersiz ebeveyn denetimi veya ebeveynlerin madde kullanımı, gençlerde bağımlılık riskini artırabilir. Ebeveynlerin olumlu rol modeller olmaması, gençlerin riskli davranışlar geliştirmesine neden olabilir.
4. Duygusal ve Psikolojik Faktörler
Stres ve Anksiyete: Ergenlik, duygusal dalgalanmaların yoğun yaşandığı bir dönemdir. Okul, arkadaşlık ilişkileri ve gelecekle ilgili belirsizlikler gibi stres faktörleri, gençlerin madde kullanımı veya teknoloji bağımlılığı gibi bağımlılık yapıcı davranışlara yönelmesine neden olabilir.
Depresyon ve Diğer Ruhsal Sorunlar: Depresyon, anksiyete ve diğer ruhsal sağlık sorunları, gençleri bağımlılık yapıcı maddelere veya davranışlara yöneltebilir. Bu maddeler veya davranışlar, geçici bir rahatlama sağlama amacıyla kullanılabilir.
5. Kolay Erişim
Maddelere Kolay Erişim: Ergenler, alkol, sigara, uyuşturucu maddeler gibi bağımlılık yapıcı maddelere kolayca erişebilirler. Çevrelerindeki kişilerin bu maddelere erişimi varsa, gençlerin de erişimi kolaylaşır.
Teknoloji ve İnternet Erişimi: Teknolojiye ve internete kolay erişim, gençlerin sosyal medya, çevrimiçi oyunlar ve diğer dijital platformlara bağımlılık geliştirme riskini artırır.
6. Medya ve Popüler Kültür
Medya Etkisi: Filmler, diziler, müzikler ve sosyal medya, madde kullanımı ve diğer bağımlılık yapıcı davranışları özendirebilir. Gençler, bu tür içeriklerden etkilenerek bağımlılık yapıcı maddeleri veya davranışları denemek isteyebilirler.
Popüler Kültür ve İdoller: Gençler, popüler kültürdeki idollerini taklit etme eğilimindedir. Eğer bu idoller madde kullanımı veya riskli davranışlar sergiliyorsa, gençler de benzer davranışları benimseyebilir.
